روش اجرا
آماده كردن سطح خيابان
قبل از حمل و پخش آسفالت، مسير عمليات بايد با توجه به ميزان توليد و برنامه زمانبندي كار از هر جهت آماده و مهيا شود. اگر آسفالت روي قشرهاي شني، زيراساس و اساس شكسته اجرا شود، بايد قبلاً هرگونه پستي و بلندي و ناهمواريها به نحو مطلوب مرمت شده، اندود نفوذي قيري (پريم‌كت) به شرح مندرج در اين بخش و بر اساس نقشه‌هاي اجرايي انجام شده باشد. چنانچه عمليات آسفالتي روي پوششهاي آسفالتي يا بتني اجرا مي‌شود، بايد ابتدا بر اساس پيش‌بينيهاي مندرج در مشخصات فني خصوصي نسبت به تعمير، اصلاح و مرمت آسفالتهاي موجدار يا فتيله‌دار و يا سطوح بتني معيوب اقدام شود. در اين حالت بايد بستر كار از هرگونه مواد خارجي، گردوغبار و گل و لاي پاك شود، اين كار با جاروهاي مكانيكي يا هواي فشرده صورت مي‌گيرد و سپس به شرح مندرجات اين بخش قيرپاشي يا اندود سطحي (تك‌كت) انجام مي‌شود. براي دستيابي به عرض آسفالت طبق مشخصات، بايد محور خيابان و كناره طرفين آسفالت به دقت، خط‌كشي و علامت‌گذاري شود، فاصله علامتها در خطوط مستقيم، ۴۰ متر و در قوسها ۵ تا ۱۰ متر مي‌باشد.
– اندود نفوذي (پريم‌كت)
پخش يك لايه قير محلول با ويسكوزيته كم در سطح بستر شني خيابان نظير زيراساس و اساس را اندود نفوذي يا پريم‌كت گويند. اين اندود براي آماده نمودن سطوح زيرسازي به منظور پخش آسفالت روي آن صورت خواهد گرفت. قير پخش شده در داخل خلل و فرج مصالح سنگي، نفوذ كرده و علاوه بر يكپارچه كردن و تحكيم مصالح، سبب تسهيل چسبندگي قشر آسفالت به مصالح زيرين خواهد شد.
ـ ميزان قير و نحوه اجراي اندود نفوذي
نفوذ قير در سطح راه شني بستگي به ويسكوزيته قير مصرفي و درجه حرارت محيط دارد. از اين رو انتخاب مناسب‌ترين نوع قير بستگي به ويسكوزيته قير مصرفي، نوع دانه‌بندي بستر سنگي و فرايند عمل آمدن قير خواهد داشت.
چنانچه پريم‌كت در هواي سرد انجام شود، بهتر است از قير RC-70 و در صورت عدم دسترسي به اين نوع قير از قير R-250 وMC-30 استفاده شود. در هواي معتدل مي‌توان علاوه بر قيرهاي فوق‌الذكر از قير MC-70 ياMC-250 استفاده نمود. در شرايطي كه هواي محيط گرم باشد (بالاي ۳۵ درجه سلسيوس)، علاوه بر تمامي قيرهاي فوق مي‌توان از قيرهاي SC-70 وSC-250 نيز استفاده نمود. اندود نفوذي بايد هنگامي اجرا شود كه هوا، باراني و مه‌آلود نباشد و سطح كار، خشك يا داراي رطوبت نسبتاً كمي باشد. در موقع پخش قير درجه حرارت هوا در سايه، چنانچه هوا رو به گرمي مي‌رود، بايد بيش از ۱۰ درجه و وقتي هوا رو به سردي مي‌رود، بيش از ۱۵ درجه سلسيوس باشد. مقدار قير كه پس از ۲۴ ساعت كاملاً جذب راه مي‌شود، براي سطح شني با بافت ريزدانه ۵/۰ كيلوگرم در مترمربع و براي بافت درشت‌دانه تا حدود ۲ كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد. ميزان مناسب قير مصرفي در هر مورد توسط دستگاه نظارت، تعيين و به پيمانكار ابلاغ مي‌شود. درجه حرارت پخش قير، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد. چون اغلب درجه حرارت پخش، بالاتر از درجه اشتعال قير است، بايد نهايت دقت به عمل آيد كه شعله آتش به قير نزديك نشود. پخش قير با قيرپاش مجهز به وسايل گرم‌كننده قير صورت خواهد گرفت. برنامه كار بايد چنان باشد كه پس از اجراي اندود نفوذي و عمل‌آوري آن، قشر آسفالت اجرا شود. اندود نفوذي نبايد زير بار ترافيك قرار گيرد، هرگاه عبور وسائط نقليه اجتناب‌ناپذير باشد، بايد روي سطح قيرپاشي طبق دستور دستگاه نظارت با ماسه پوشانيده شود.
– اندود سطحي (تك‌كت)
لايه‌اي نازك از امولسيون قيري را كه روي سطوح آسفالتي يا بتني، پخش شده و موجب چسبندگي آسفالت به سطح زيرين آن مي‌شود، اندود سطحي يا تك‌كت گويند.
ـ ميزان قير و روش اجرا
نوع امولسيونهاي قير در اندود سطحي قير آنيونيك SS-1 وSS-1h يا كاتيونيك CSS-1 و CSS-1h مي‌باشد. درجه حرارت پخش اين قيرها بين ۲۵ تا ۵۵ درجه سلسيوس مي‌باشد. قبل از پخش امولسيون قير، بايد با وسايل مناسب نظير جاروي مكانيكي و ساير روشهاي مورد تأييد، تمامي سطوح كار از گردوخاك و ساير آلودگيها كاملاً تميز شود، به طور كلي سطح كار، بايد از هرگونه مواد اضافي عاري باشد. ميزان قير پخش شده در سطح كار، بستگي به شرايط سطح كار، دارد، به هر حال رعايت نكات زير الزامي است:
ـ در صورتي كه قرار است دو يا چند قشر آسفالت در فاصله زماني يك الي دو هفته به طور متوالي پخش شود، مشروط بر آنكه باران روي آن نباريده و هوا سرد نباشد، با نظر دستگاه نظارت مي‌توان از پخش اندود تك‌كت خودداري نمود.
ـ در صورتي كه روي سطح آسفالت پخش شده تازه، باران ببارد و يا سطح آلوده به گردوغبار شده باشد، ميزان قير ۳۳/۰-۲۳/۰ كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد. قبل از پخش امولسيون قيري، بايد آن را با آب شيرين و زلال هم حجم خود رقيق نمود.
چنانچه اندود تك‌كت روي آسفالت كهنه يا سطوح آسفالت سطحي باشد، ميزان آن ۶۸/۰-۳۵/۰ كيلوگرم در مترمربع مي‌باشد، در هر صورت ميزان دقيق قير با نظر دستگاه نظارت مشخص مي‌شود. پخش اندود به وسيله دستگاه پخش امولسيون قير صورت مي‌گيرد. دستگاه پخش قير بايد مجهز به ادوات لازم، بدون عيب و تنظيم شده باشد. به طوري كه امولسيون قير را به طور يكنواخت و به مقدار خواسته شده در سطح كار پخش نمايد. دستگاه پخش قير بايد مجهز به سرعت‌سنج بوده و بتواند مقدار امولسيون پخش شده را كنترل نمايد. در صورت لزوم و با توجه به درجه حرارت هوا، دستگاه قير پخش‌كن بايد مجهز به گرم‌كن باشد تا بتواند مواد قيري را به درجه حرارت پخش برساند. مخازن امولسيون قير، بايد در مقابل سرما محافظت شود. سطح قير بايد پوشيده باشد و در معرض هوا قرار نگيرد. پخش آسفالت بر روي اندود سطحي بايد در همان روز صورت گيرد. در موقع پخش اندود سطحي، درجه حرارت محيط نبايد از ۱۰ درجه سلسيوس كمتر باشد. در صورتي كه درجه حرارت كمتر از ۱۰ درجه سلسيوس باشد، بايد پخش قير با نظر دستگاه نظارت انجام گيرد.
در هر صورت درجه حرارت پخش، نبايد از ۵ درجه سلسيوس كمتر باشد.
– پخش آسفالت
– كليات
پس از آماده شدن سطح كار بايدبا مصالح آسفالت ، پخش و آماده كوبيدن گردد. پخش آسفالت از نظر درجه حرارت محيط، درجه حرارت مخلوط آسفالتي و آمادگي سطح كار، بايد به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد و پيمانكار قبل از تأييد دستگاه نظارت مجاز به پخش آسفالت نخواهد بود.
در مواقع باراني، روي سطوح آلوده، سطوح يخ زده و دماي محيط كمتر از ۷ درجه سلسيوس، پخش آسفالت به هيچوجه مجاز نمي‌باشد. اصولاً برنامه زمانبندي اجراي عمليات، بايد چنان باشد كه پخش آسفالت در فصول مناسب سال صورت گيرد. اساساً درجه حرارت سطح كار، نبايد از ۲۵ درجه سلسيوس كمتر باشد. پخش آسفالت با وسايل زير صورت مي‌گيرد:
– پخش با فينيشر
پخش آسفالت بايد با دستگاه فينيشر انجام شود. فينيشر بايد بتواند مخلوط آسفالتي را به صورت يكنواخت در عرض، ضخامت و شيب موردنظر پخش نمايد. محفظه و پره‌هاي دستگاه پخش‌كننده، بايد به نحوي باشد كه آسفالت را به طور يكنواخت در جلوي صفحه‌هاي اطوي فينيشر پخش نمايد. اطوي فينيشر بايد مجهز به وسايل تسطيح باشد كه در درجه حرارتهاي معين بتواند سطحي همگن و يكنواخت ايجاد نموده و از شياردار شدن و فتيله شدن آسفالت جلوگيري به عمل آيد. اين اطو بايد به گرم‌كن مجهز باشد كه در صورت لزوم از آن استفاده شود. در موارد خاص و براي تنظيم دقيق سطح آسفالت، پيمانكار بايد از فينيشرهاي تمام اتوماتيك استفاده نمايد. دستگاه فينيشر بايد مجهز به كوبنده‌هاي ارتعاشي باشد و بتواند آسفالت را در لايه‌هايي با ضخامتهاي مختلف و عرضهاي خواسته شده، پخش نمايد. در صورتي كه آسفالت بيشتر از يك قشر پخش شود، بايد اتصالهاي طولي و عرضي هر قشر حداقل ۱۵ سانتيمتر از اتصالهاي نظير قشر زيرين فاصله داشته باشد. در صورتي كه عرض پخش آسفالت زياد باشد و اجباراً پخش در چند خط عبور انجام شود، بايد حتي‌الامكان پخش خطوط مجاور همزمان صورت گيرد تا ترك طولي ايجاد نشود. بايد دقت شود كه محل اتصال عرضي سطح آسفالت كاملاً يكسان و يكنواخت بوده و بعد از كوبيده شدن، ناهمواري ايجاد نشود. بدين منظور پيمانكار بايد به تعداد كافي كارگر مجرب همراه با دستگاه فينيشر آماده به كار داشته باشد تا شيارها و ناهمواريها و نقايص احتمالي را با تخته ماله و وسايل مناسب و مورد تأييد ديگر برطرف سازند. اندازه‌گيري آسفالت پخش شده و كوبيده شده با ميله انجام مي‌شود تا در صورت لزوم ضخامت متوسط آسفالت پخش شده، كنترل شود. پخش آسفالت با وسايل دستي و تخته ماله فقط در سطوح محدود و با تأييد قبلي دستگاه نظارت مجاز خواهد بود.
— پخش با گريدر
پخش آسفالت به منظور تسطيح، رگلاژ و اصلاح پروفيلهاي سطح خيابان موجود يا ترميم و بازسازي شيب عرض در قوسها را مي‌توان با گريدر و پس از دريافت موافقت دستگاه نظارت انجام داد. به منظور پخش يكنواخت آسفالت با گريدر، ابتدا بايد سطح كار در طول موردنظر، ميخكوبي و ريسمان‌كشي شود. اين ميخكوبي بايد در امتداد محور و در كناره‌هاي مسير صورت گيرد، سپس با توجه به ارتفاعات به دست آمده از ميخكوبي، آسفالت موردنظر در سطح خيابان ريسه شود. پس از آن گريدر مبادرت به پخش آسفالت بدون مانور اضافي و جابه‌جايي آسفالت مي‌نمايد، بدين منظور بايد از رانندگان مجرب و آشنا به اين نوع كار براي گريدر استفاده نمود. به نحوي كه حتي‌الامكان از رفت و برگشتهاي اضافي خودداري به عمل آيد. پس از پخش آسفالت با گريدر و صاف كردن آن با غلتك چرخ‌آهني، براي تراكم از غلتكهاي لاستيكي استفاده مي‌شود. عموماً پخش آسفالت با گريدر باعث ايجاد سطحي با بافت درشت و زبري زياد مي‌شود كه مي‌تواند باعث پيوستگي بين اين قشر و قشر رويه آسفالتي باشد. ضخامت آسفالت پخش شده در قشر رگلاژ در فرورفتگيها، نبايستي از ۵/۷ سانتيمتر بيشتر باشد. براي اصلاح شيب عرضي قوسها چنانچه بيش از يك قشر آسفالت نياز باشد، بايد پخش آسفالت چنان صورت گيرد كه ضخامت آسفالت كوبيده شده در خارج قوس، حداكثر ۵ سانتيمتر و در داخل قوس، حداقل ۵/۲ سانتيمتر باشد.
– درجه حرارت پخش
درجه حرارت پخش مخلوط آسفالتي تابع دماي محيط اجراي كار، نوع و دانه‌بندي مصالح سنگي و نوع قير مصرفي است.
۹-۴-۵- تراكم آسفالت
كوبيدن آسفالت با غلتكهاي فولادي سه‌چرخ، غلتكهاي لرزشي، غلتكهاي لاستيكي و غلتكهاي دوچرخ يا سه‌چرخ و غلتكهاي مختلط انجام مي‌شود. نوع و تعداد غلتكهاي موردنظر در هر مورد با توجه به ميزان آسفالت پخش شده، بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. به طور كلي تعداد غلتكها بايد براي حصول تراكم مورد لزوم كافي بوده و نبايد كمتر از دو دستگاه باشد. انواع غلتكها به شرح زير بايد مورد استفاده قرار گيرند:
يك ـ غلتكهاي فولادي
اين غلتكها شامل غلتكهاي صاف (استاتيك) يا غلتكهاي لرزشي مي‌باشند. وزن غلتكهاي دوچرخ يا سه‌چرخ، بايد حداقل ۸ تن و فشار روي هر واحد از عرض چرخ غلتك، حداقل ۴۵ كيلوگرم بر سانتيمتر باشد. روي سطح غلتكها بايد گلگير و آبپاش نصب شود. حركت غلتكهاي صاف بايد حتي‌الامكان يكنواخت بوده و سرعت آن، نبايد از ۵ كيلومتر در ساعت تجاوز نمايد. غلتكهاي لرزشي براي كوبيدن آسفالت بايد خودرو بوده و از نوع كششي آنها نبايد استفاده شود. وزن غلتك لرزشي نبايد كمتر از ۷ تن باشد، بار خطي استاتيك اين غلتكها، بايد بين ۲۵ تا ۴۵ كيلوگرم بر سانتيمتر عرض و ميزان ارتعاش آنها ۲۰۰۰-۳۰۰۰ در دقيقه باشد. ميزان نوسان غلتكهاي ارتعاشي ۸/۰-۴/۰ ميليمتر و سرعت حركت آنها، حداكثر ۵ كيلومتر در ساعت مي‌باشد.
دو ـ غلتكهاي لاستيكي
اين غلتكها بايد خودرو بوده و وزن آنها بين ۱۵ تا ۳۰ تن باشد. در اين غلتكها بايد فضاي كافي براي افزايش وزن تعبيه گردد. فشار باد چرخ اين غلتكها بين ۵ تا ۵/۸ كيلوگرم بر سانتيمترمربع است. براي اينكه آسفالت به چرخها نچسبد، حتي‌الامكان بايد چرخها در تمام مدت كار گرم بماند، در غير اين صورت بايد از لوله آبپاش و گلگيرهاي پارچه‌اي ضخيم براي تميز نگه داشتن چرخها استفاده نمود. لاستيك چرخ غلتكها بايد سالم و بدون نخزدگي باشد. سرعت غلتك لاستيكي، نبايد از ۸ كيلومتر در ساعت تجاوز نمايد.
سه ـ نحوه كوبيدن آسفالت
تراكم آسفالت بايد بلافاصله و همزمان با پخش انجام شود. در اين مرحله بايد توجه داشت كه درجه حرارت پخش چنان باشد كه آسفالت، تاب تحمل وزن غلتك يا اثرات ارتعاشي غلتكهاي لرزشي را داشته و زير بار چرخ، فتيله و جابه‌جا نشود و در سطح آن پس از اتمام غلتك‌زني، شيارهاي طولي و عرضي به وجود نيايد. غلتك‌زني بايد چنان صورت گيرد كه هر گذر غلتك در هر مرحله از تراكم، قسمتي از گذر قبلي را بپوشاند تا تراكم يكنواخت و همگن در تمام سطح كار تأمين شود. تغيير مسير غلتكها يا جلو عقب رفتن آنها با دقت و آهستگي صورت گيرد. مراحل مختلف كوبيدن به شرح زير است:
مرحله اول ـ اين مرحله پس از پخش مخلوط آسفالتي، شروع و توسط غلتكهاي سه‌چرخ، دوچرخ و يا لرزشي انجام مي‌شود. چنانچه غلتكهاي فوق‌الذكر با يكديگر كار كنند، درست در پشت سر فينيشر، بايد غلتك سه‌چرخ عمل نمايد. سرعت غلتك در اين مرحله ۳ كيلومتر در ساعت و وزن آن ۸ الي ۱۲ تن است. سرعت غلتك لرزشي ۴-۵ كيلومتر در ساعت و وزن آنها ۷ تا ۱۲ تن مي‌باشد. فاصله غلتكها با فينيشر، نبايد از ۵۰ متر تجاوز نمايد. درجه حرارت مخلوط آسفالت بايد چنان باشد كه مخلوط آسفالت به چرخ نچسبد و در سطح آن تركهاي طولي و عرضي ايجاد نشود. حداقل درجه حرارت براي مخلوطهاي آسفالتي با دانه‌بندي پيوسته، ۱۲۰ و براي مخلوطهاي با دانه‌بندي گسسته ۸۰ درجه سلسيوس، مي‌باشد.
مرحله دوم ـ در اين مرحله مخلوط آسفالتي هنوز حالت خميري داشته و عمل تراكم بلافاصله بعد از مرحله اول صورت خواهد گرفت و غلتك‌زني تا حصول تراكم موردنظر ادامه خواهد يافت. درجه حرارت مخلوط آسفالتي با دانه‌بندي پيوسته در اين مرحله، ۹۰ درجه سلسيوس است. غلتكهاي به كار گرفته شده در اين مرحله، بايد از نوع چرخ لاستيكي يا لرزشي انتخاب شوند تا بتوان به تراكم يكنواخت‌تر و همگن‌تر در فاصله زماني كوتاهتر دست يافت. سرعت غلتكهاي لاستيكي در اين مرحله، ۵ تا ۸ و سرعت غلتكهاي لرزشي، ۴ تا ۵ كيلومتر در ساعت است. بكارگيري غلتكهاي استاتيك در اين مرحله به جاي غلتكهاي لاستيكي يا لرزشي با تأييد دستگاه نظارت مجاز مي‌باشد. غلتك‌زني تا حصول تراكم موردنظر بايد قبل از سرد شدن آسفالت خاتمه يافته باشد، اين درجه حرارت براي غلتكهاي لرزشي، ۷۰ و براي غلتكهاي لاستيكي، ۸۵ درجه سلسيوس است.
مرحله نهايي ـ غلتك‌زني در اين مرحله به عنوان عمل كمكي و براي محو آثار ناشي از چرخ غلتكهاي مراحل پيشين صورت خواهد گرفت. غلتكهاي مورد استفاده در اين مرحله از نوع غلتكهاي استاتيكي با سرعت ۵ كيلومتر در ساعت و وزن حداقل ۸ تن مي‌باشد. عمل غلتك‌زني تكميلي، بايد بلافاصله بعد از مرحله دوم صورت گيرد تا مخلوط آسفالتي هنوز كارايي لازم براي محو آثار غلتك‌زني قبلي را داشته باشد.
كنترل تراكم
قشرهاي آسفالتي شامل اساس آسفالتي، آستر و رويه، بايد حداقل تا تراكم (۹۷%) نمونه آزمايشگاهي مارشال كوبيده شوند. وزن مخصوص نمونه مارشال به طريقه آشتو T166 و تراكم نسبي قشرهاي آسفالتي به روش آشتو T230 اندازه‌گيري مي‌شود.
كنترل كيفيت
نحوه كنترل كيفيت مصالح و ساخت آسفالت، بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر شود، در صورت عدم وجود اين مشخصات رعايت مشخصات ذيل الزامي است:
ـ نمونه‌برداري از مصالح سنگي مطابق آشتو T2
ـ دانه‌بندي مصالح سنگي مطابق آشتو T11 و T27
ـ آزمايش هيدرومتري مطابق آشتو T88
ـ مشخصات فيلر مطابق آشتو M17
ـ دانه‌بندي فيلر مطابق آشتو M37
ـ مشخصات مصالح ريزدانه در مخلوط آسفالتي مطابق آشتو M39
ـ آزمايش ضريب نرمي مصالح ريزدانه مطابق آشتو M6
ـ آزمايش ارزش ماسه‌اي مصالح ريزدانه مطابق آشتو T176
ـ سايش مصالح با روش لوس‌آنجلس مطابق آشتو T96
ـ مقاومت مصالح سنگي در مقابل عوامل جوي مطابق آشتو T104
ـ تعيين وزن مخصوص و جذب آب مصالح سنگي
درشت و ريز مطابق آشتو T85 و T84
ـ وزن مخصوص فيلر مطابق آشتو T100 و T133
ـ تعيين ضريب تورق و تطويل مصالح سنگي مطابق BS63
ـ نمونه‌برداري از قير مطابق آشتو T47
ـ مشخصات قيرهاي نفوذي و آزمايشهاي مربوط مطابق آشتو M20
ـ مشخصات قيرهاي ويسكوزيته و آزمايشهاي مربوط مطابق آشتو M226
ـ نمونه‌برداري از مخلوط آسفالتي مطابق آشتو T168
ـ طرح مخلوطهاي آسفالتي به روش مارشال مطابق ASTM D1559
ـ تعيين درصد قير و دانه‌بندي آسفالت مطابق آشتو T164
ـ آزمايش چسبندگي قير به مصالح سنگي مطابق آشتو T182
ـ آزمايش تعيين درصد پوشش قيري دانه‌هاي درشت مطابق آشتو T195
ـ وزن مخصوص مخلوط آسفالتي كوبيده شده مطابق آشتو T166
ـ وزن مخصوص ماكزيمم مخلوط آسفالتي
(بدون فضاي خالي) مطابق آشتو T209
ـ دانستيه مخلوط آسفالتي كوبيده شده سطح راه مطابق آشتو T230
ـ مشخصات كارخانه آسفالت مطابق آشتو M156
ـ بازرسي و نظارت كارخانه آسفالت مطابق آشتو T176
۹-۴-۸- كنترل عبور و مرور
پيمانكار بايد در حين اجراي كار و قبل از اتمام پخش و مراحل سه‌گانه كوبيدن، از عبور و مرور روي سطح آسفالت جلوگيري نمايد. عبور و مرور وقتي مجاز خواهد بود كه پس از ختم مرحله سوم آثار چرخ ماشين‌آلات بر روي آسفالت نمانده و به اندازه كافي سرد و سخت شده باشد، درجه حرارت آسفالت از ۴۰ درجه سانتيگراد كمتر باشد و يا حداقل ۳ ساعت از خاتمه زمان پخش آسفالت گذشته باشد.
اگر قصد خرید واجرای آسفالت وزیرسازی محوطه ،کف کارخانجات وکارگاهها،کوچه وخیابان،پیاده رو،پشت بام وهر نوع سطحی را دارید با ما تماس بگیرید وجهت مشاوره وکارشناس در محل به صورت رایگان با کارشناس شرکت مشاوره داشته باشید.
